Tụ họp ở Vịnh Con Lợn, sau 40 năm

Arthur
Arthur Schlesinger (trái), cựu cố vấn của tổng thống Kennedy và Phó Chủ tịch Cuba, Jose Ramon Fernandes (phải), ở sân bay Havana.

Khi ngày kỷ niệm 17-19/4 đang tới gần, những người từng là các quan chức hàng đầu trong chính phủ Kennedy, thậm chí các thành viên trong nhóm mưu toan chiếm Vịnh Con Lợn đang trở lại, gặp ông Jose Ramon Fernandez, Phó Chủ tịch Cuba, người đứng đầu lực lượng phòng thủ lúc bấy giờ.
Nhà sử học Arthur Schlesinger, một cố vấn đặc biệt của tổng thống Kennedy trong đợt đổ bộ đó, là một trong 60 người đến Havana hôm qua (21/3). Một số thành viên gia đình Kennedy, gồm William Kennedy Smith, cháu của cố tổng thống cũng đến nơi này.
Tại hội nghị khai mạc hôm nay, người ta hy vọng có thể làm sáng tỏ vụ đánh chiếm và xem xét các tài liệu vẫn được coi là bí mật của Mỹ và Cuba. Ông Fernandez rất phiền lòng, vì hầu hết người Mỹ đều cho rằng âm mưu chiếm đóng thất bại là do họ hoạch định kém, chứ không phải vì khả năng chiến đấu của Cuba. Ông nói, thường thì “lịch sử do những người chiến thắng viết nên”, nhưng trong trường hợp của ông những người bại trận lại viết nên nó.
Cao, mái tóc trắng và đôi mắt xanh thẳm, ở tuổi 77, ông Fernandez vẫn mang dáng dấp của một vị tướng từng được đào tạo về pháo ở Fort Sill, Oklahoma, dưới thời tổng thống Fulgencio Batista. Sau khi bị giam 3 năm vì dám chỉ trích đội quân tham nhũng của Batista, ông Fernandes tham gia cách mạng năm 1959 và gia nhập chính phủ của Chủ tịch Castro.
Được CIA đào tạo ở Guatemala, Lữ đoàn 2506 gồm khoảng 1.500 người Cuba lưu vong muốn lật đổ chính phủ non trẻ mới 16 tháng tuổi. Washington lo ngại Liên Xô có thể sử dụng Cuba để thành lập một căn cứ hướng về Mỹ, cách đó 145 km.
Cuộc chiếm đóng kéo dài 3 ngày đã thất bại thảm hại. Thiếu đạn dược và sự ủng hộ không quân của Mỹ, hơn 1.000 quân chiếm đóng đã bị bắt sống. Ông Fernandez cho biết 151 người thuộc lực lượng phòng thủ và 100 người thuộc lực lượng chiếm đóng đã thiệt mạng.
Ngay cả Mirto Collazo, một cựu chiến binh trong Lữ đoàn 2506, từng phục vụ dưới quyền ông Fernandez, khi còn chế độ độc tài Batista, cũng ca ngợi Phó Chủ tịch Cuba: “Ông ấy là người giỏi nhất ở Cuba về sử dụng pháo binh. Về mặt quân sự mà nói, tôi rất kính trọng ông ấy”.
Những ngày này, những người Mỹ đến thăm Bảo tàng Playa Giron ở Vịnh Con Lợn, nơi có một gian trưng bày những bức ảnh đen trắng chụp cảnh những người chiếm đóng bị bắt sống, những bài báo cắt đã ố vàng, những bộ quân phục xanh da trời của lực lượng phòng thủ, một khẩu súng cối 81 mm, một cây súng máy Browning của quân chiếm đóng. Chiếc máy bay Sea Fury của Anh, từng bắn rơi hai máy bay B-26 của Mỹ, được đặt ở bên ngoài…
Minh Châu (theo AP, 22/3)

1gom