 |
| Tập thể dục thường xuyên là cách giảm cân hiệu quả và an toàn. |
Sau đây là đặc điểm của một số loại thuốc giảm cân nguy hiểm vẫn được bán lén lút hoặc công khai trên thị trường:
|
Những loại thuốc giảm cân đã bị cấm: – Isoméride và Pondéral: Bị cấm ở Pháp từ 1995 vì gây tăng huyết áp ở phổi và tổn thương van tim. – Anorex, Prefamone, Tenuate Dospan, Moderatan, Fempoporex, Dinitel, Lincital: Bị Cộng đồng châu Âu cấm từ 1999 do nhiều tác dụng phụ, lại không giảm cân hiệu quả. – Fenfluramine và dexfenfluramine: Bị cấm ở Việt Nam và nhiều nước khác vì gây một số biến chứng về tim mạch. |
– Thuốc chứa amphetamin hoặc các dẫn chất tương tự amphetamin (tên biệt dược là Benzedrine, Phenamin, Mirapront N, Isoméride, Didrex, Anorex, Tepanil, Adifax, Pondéral…). Thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương, gây khó ngủ và giảm cảm giác đói, từ đó giúp giảm cân. Việc dùng nó lâu dài có thể gây nghiện (có bệnh nhân dần dần chuyển sang sử dụng ma túy), và dẫn đến tâm trạng chán nản khi thôi dùng thuốc (có xu hướng tự tử).
Loại thuốc trên chỉ được bác sĩ kê đơn cho bệnh nhân béo phì thuộc loại trung bình hoặc nặng, khi chế độ ăn kiêng không còn hiệu quả và cũng không được dùng quá 4 tuần. Việc sử dụng thuốc phải được được theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện. Những người bị bệnh tim mạch, cao huyết áp không được dùng thuốc này.
– Nhóm thuốc cường giao cảm (cũng làm giảm cân bằng cách gây chán ăn), bao gồm phenylpropanol-amin (viết tắt là PPA), ephedrin, pseudoephedrin. Hiện PPA đã bị nhiều nước cấm dùng làm thuốc giảm cân do nó bị nghi ngờ là gây tai biến mạch máu não (Roseca, thuốc giảm cân được bán nhiều ở Việt Nam cũng chứa hoạt chất này). Gần đây, chế phẩm giảm cân chứa ma hoàng (vị thuốc đông y chứa ephedrin) cũng gây tử vong cho một số người ở Mỹ.
Để giảm cân hiệu quả, cần xác định rõ nguyên nhân gây béo phì:
– Ăn uống quá nhiều chất giàu năng lượng như chất đường, chất béo nhưng lại ít vận động.
– Có rối loạn trong chuyển hóa hoặc trong hoạt động của một số enzym của cơ thể.
– Rối loạn hoạt động của tuyến nội tiết như tuyến giáp (nhược giáp), tuyến sinh dục, tuyến thượng thận.
– Dùng thuốc glucorticoid liều cao trong thời gian dài.
– Do gene: Trong cơ thể có một gene mang tên obese, giúp điều khiển sự tổng hợp leptin, một hoóc môn chuyển hóa mỡ. Sự đột biến gene này dẫn đến tình trạng thiếu hoặc kháng leptin, gây béo phì.
Ăn nhiều, vận động ít là nguyên nhân gây béo phì phổ biến nhất. Vì vậy, phương pháp chủ yếu để điều trị bệnh này là:
– Điều chỉnh chế độ ăn uống: Giảm chất béo, bột, đường, thêm rau quả. Chỉ thu nhận khoảng 1.200 kcal/ngày. Nếu thực hiện tốt điều này, có thể giảm thể trọng khoảng 0,5 kg/tuần.
– Hoạt động thể lực: Năng vận động, tập thể dục, chơi thể thao với cường độ và thời lượng thích hợp (ít nhất 60 phút mỗi ngày).
Trong trường hợp cơ thể quá béo và các phương pháp trên không có tác dụng, bệnh nhân có thể dùng thuốc nhưng nhất thiết phải theo chỉ định của bác sĩ. Bộ Y tế mới cho phép lưu hành một loại thuốc có tên là orlistat (biệt dược là Xenical). Thuốc này có tác dụng ức chế hoạt tính của lipase (loại men chuyển hóa mỡ ở ruột), làm giảm sự hấp thu chất béo từ ruột vào máu. Nó không được hấp thu vào máu, không tác động lên hệ thần kinh trung ương nên ít gây nguy hại.
TS Nguyễn Hữu Đức, Người Lao Động
